طالبان در فرمت مسکو؛ کنترل مستقیم یا خروج از انزوا؟
دوشنبه ۷ میزان ۱۴۰۴ ساعت ۲۱:۳۳
به نظر می‌رسد که یکی از مهم‌ترین اهداف دعوت از امیرخان متقی به‌عنوان نماینده رسمی حکومت طالبان در نشست فرمت مسکو، تلاش کشورهای شرکت‌کننده برای پاسخگو کردن طالبان، کنترل مستقیم این گروه و کاهش پیامدهای ناشی از زدوبندهای پیدا و پنهان میان طالبان و گروه‌های تروریستی است.
امیرخان متقی، عضویت طالبان در این فرمت را یک گام مهم دانسته و ابراز امیدواری کرده است که این چارچوب‌ها در تقویت اعتماد میان افغانستان و منطقه نقش مهمی ایفا کنند.
ششمین نشست فرمت مسکو درباره افغانستان، ۴ اکتوبر سال گذشته با حضور نمایندگان ویژه و مقامات ارشد روسیه، هند، ایران، قزاقستان، قرقیزستان، چین، پاکستان، تاجیکستان و ازبکستان در مسکو برگزار شد. از اداره طالبان، امیرخان متقی نیز به‌عنوان «مهمان» حضور داشت.
طالبان به نشست فرمت مسکو به مثابه یک فرصت تاریخی برای احراز جایگاه منطقه‌ای خود نگاه می‌کنند؛ گروهی که به‌شدت از انزوای سیاسی رنج می‌برد، رژیم تحت رهبری آن همچنان با بحران مشروعیت ملی و بین‌المللی روبه‌روست و تلاش‌های مذبوحانه‌اش برای احراز کرسی افغانستان در سازمان‌ها و پلتفرم‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تاکنون با شکست مواجه شده است، حضور در یک نشست منطقه‌ای را غنیمتی ارزشمند برای دستیابی به این اهداف ارزیابی خواهد کرد.
طالبان همچنین می‌خواهند از این نشست به مثابه فرصتی برای تشویق کشورهای دیگر به استفاده از الگوی روسیه به‌منظور شناسایی رسمی رژیم خود به‌عنوان حکومت مشروع افغانستان بهره‌برداری کنند. در این زمینه، چه‌بسا انتظار دارند که روسیه نیز به این رژیم کمک کرده و کشورهای عضو فرمت مسکو را به اقدامی مشابه ترغیب نماید.
حتی اگر این اتفاقات نیز رخ ندهد، برای رژیمی که روزبه‌روز منزوی‌تر و مطرودتر می‌شود، مقامات آن از سفر به کشورهای دیگر بازداشته می‌شوند و از جانب دیگر در پیله سیاست‌های افراط‌گرایانه و رادیکال رهبر خودکامه خود به‌طور روزافزونی محدودتر می‌گردد، شرکت در یک نشست مهم منطقه‌ای به‌خودی‌خود یک امتیاز بزرگ به حساب می‌آید. تردیدی وجود ندارد که نمایندگان طالبان در این نشست حداکثر تلاش خود را برای بهره‌برداری از آن در راستای اهداف سیاسی و تبلیغاتی‌شان به عمل خواهند آورد.
حضور امیرخان متقی در نشست آینده فرمت مسکو، در شرایطی که او تاکنون از سفر به دست‌کم دو کشور مهم منطقه یعنی هند و پاکستان محروم شده، می‌تواند نماد و نشانه‌ای از خروج رژیم طالبان از انزوای منطقه‌ای محسوب شود.
با این حال، برای روسیه به‌مثابه میزبان و مبتکر پلتفرم منطقه‌ای فرمت مسکو و نیز سایر کشورهای عضو این فرمت، اوضاع کاملاً متفاوت است. آن‌ها همچنان نگران وضعیت بحرانی امنیت و ثبات در افغانستان و پیامدهای ویرانگر آن برای صلح منطقه‌ای هستند و در این زمینه، تداوم حاکمیت قومی و ایدئولوژیک طالبان را یک تهدید بالفعل ارزیابی می‌کنند.
کشورهای مورد اشاره، در عین حال از نفوذ و رشد روزافزون گروه‌های تروریستی متحد طالبان در افغانستان عمیقاً نگران‌اند و این نگرانی را بارها به‌صراحت اعلام داشته‌اند. به‌عنوان نمونه، در تازه‌ترین مورد، چهار کشور بزرگ منطقه یعنی روسیه، چین، ایران و پاکستان در نشستی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویارک، بار دیگر درباره حضور گروه‌های تروریستی در افغانستان ابراز نگرانی کرده و نسبت به پیامدهای آن هشدار دادند؛ موضعی که واکنش کلیشه‌ای طالبان را برانگیخت و این گروه بار دیگر هرگونه حضور گروه‌های تروریستی در افغانستان را انکار کرد.
به این ترتیب، به نظر می‌رسد که یکی از مهم‌ترین اهداف دعوت از امیرخان متقی به‌عنوان نماینده رسمی حکومت طالبان در نشست فرمت مسکو، تلاش کشورهای شرکت‌کننده برای پاسخگو کردن طالبان، کنترل مستقیم این گروه و کاهش پیامدهای ناشی از زدوبندهای پیدا و پنهان میان طالبان و گروه‌های تروریستی است.
به عبارت دیگر، اگرچه به لحاظ سیاسی، احراز کرسی رسمی افغانستان توسط نمایندگان طالبان در یک پلتفرم منطقه‌ای نوعی امتیاز به یک حکومت منزوی و نامشروع محسوب می‌شود، اما روسیه به‌عنوان میزبان و سایر کشورهای عضو این پلتفرم، هدف مهم‌تری را دنبال می‌کنند و آن، ترغیب طالبان به جدی گرفتن نگرانی کشورهای همسایه و منطقه، قطع حمایت و ارتباط با گروه‌های تروریستی، و بازگشت افغانستان تحت سیطره این گروه به تعهدات خود به‌مثابه عضو مسئول جامعه بین‌المللی در قبال صلح و امنیت منطقه‌ای و جهانی است.
با این حال، انتظار نمی‌رود که حضور رسمی طالبان در نشست آینده فرمت مسکو، وضعیت در افغانستان را دستخوش تغییر کند و به نگرانی‌های امنیتی منطقه یک‌بار برای همیشه پایان دهد.
نرگس اعتماد – جمهور
کد مطلب: 186568
