شکست میانجی‌گری؛ چه سرنوشتی در انتظار طالبان پاکستانی است؟

رئیس ستاد ارتش پاکستان می‌گوید مذاکرات با تحریک طالبان پاکستان ناموفق بوده است.
جنرال قمر جاوید باجوا، گفته «ارتش پاکستان در حال بررسی این موضوع است که مواضع سخت‌تری در برابر طالبان پاکستانی بگیرد.»
 
این گفتگوها در یکسال گذشته، با میانجیگری سراج الدین حقانی؛ وزیر داخله طالبان افغانستان برگزار شد.
 
جنرال باجوا گفته است که «تشکیلات برای حفظ آمادگی عملیاتی و تلاش برای مقابله با تروریزم به ویژه در خیبر پختونخوا و بلوچستان باید ادامه یابد».
 
در حال حاضر، دو طرف یک آتش بس سه ماهه را رعایت می کنند و نمایندگان حکومت پاکستان و طالبان این کشور همچنان در حال انجام مذاکرات صلح با میانجی‌گری سراج الدین حقانی هستند.
 
پیشتر مفتی نورولی محسود؛ رهبر تحریک طالبان پاکستان اعلام کرده بود که اگر گفتگوها با دولت پاکستان شکست بخورد به حملات خود علیه نظامیان پاکستانی ادامه خواهند داد.
 
او گفته بود هنوز پیشرفت چشم‌گیری در گفتگوها به میان نیامده است.
 
پس از تسلط طالبان و شبکه حقانی بر افغانستان، کابل تلاش های گسترده ای را برای کاهش تنش میان طالبان پاکستانی و دولت پاکستان به راه انداخت. مذاکرات «صلح» به سرعت راه اندازی شد و حتی توافقاتی برای برقراری آتش بس کوتاه مدت به میان آمد تا دوطرف در شعاع میانجی گری رهبران طالبان و شبکه حقانی، بدون دامن زدن به خشونت و خونریزی بیشتر، فرصت بهتری برای رسیدن به یک توافق صلح پایدار و دایمی داشته باشند.
 
رهبران طالبان همرزمان پاکستانی شان را به چیزی ترغیب می کنند که خودشان در ۲۰ سال گذشته، عمدا از آن امتناع می کردند و تقلای دولت های مستقر در کابل برای گفتگوهای مستقیم به منظور دستیابی به یک راه حل صلح آمیز را مردود می دانستند.
 
با این حال، طالبان افغان با ارجاع به تجربیات خود در زمینه «صلح» با امریکا و امضای توافقنامه دوحه، تلاش کردند تا میان طالبان پاکستانی و دولت پاکستان، مصالحه کنند.
 
اکنون نشانه های بیشتری از شکست این مذاکرات مشاهده می شود. اگرچه گفته می شود که گفتگوها با میانجی گری سراج الدین حقانی، همچنان جریان دارد؛ اما هم موضع ارتش پاکستان و هم بیانیه رهبر تحریک طالبان پاکستان، گویای آن است که این گفتگوها نتیجه بخش نبوده و در آینده نزدیک، خشونت و خصومت میان دوطرف از سر گرفته خواهد شد.
 
همین اکنون هم طالبان پاکستانی ادعا می کنند که ارتش پاکستان، دو عضو آنها را در مناطق قبایلی کشته است؛ رویدادی که برای شروع موج جدید خشونت های خونین، کافی به نظر می رسد.
 
صرف نظر از اینکه نبرد ارتش پاکستان با تحریک طالبان پاکستانی سرانجام به کجا می انجامد، شروع درگیری میان دوطرف، طالبان افغان را در موقعیت دشواری قرار خواهد داد؛ زیرا آنها در نهایت باید دست به یک انتخاب دشوار بزنند: یا به ولی نعمت، حامی دیرینه و متحد استراتژيک خود یعنی دولت و ارتش پاکستان، پشت کنند و جانب «برادران جهادی» شان را بگیرند و یا به اصول «برادری» وفادار بمانند و با کسانی که درست برای همان اهدافی می جنگند که طالبان افغان جنگیده اند، هم پیمان بمانند و همچنان برای آنان سنگر و سرپناه و اردوگاه فراهم کنند تا بتوانند در پاکستان یک دولت «اسلامی» مبتنی بر شریعت بنا کنند.
 
انتخاب بسیار دشواری است. اخیرا خبرهایی منتشر شد مبنی بر اینکه شماری از فرماندهان وابسته به طالبان پاکستانی در مناطق شرقی و جنوبی افغانستان، هدف قرار گرفته و ترور شده اند. این رویدادها می تواند بخشی از یک کارزار بزرگتر ارتش و آی اس آی پاکستان برای جنگ با طالبان پاکستانی باشد؛ اما چالش مهم تر این است که فرماندهان طالبان پاکستانی چگونه در افغانستان زیر کنترل طالبان افغان، آزادانه رفت و آمد و زندگی می کنند؟
 
پاسخ به این معما چشم انداز موقعیت طالبان افغان در نبرد قریب الوقوع ارتش پاکستان و طالبان پاکستانی را مشخص می کند.
 
البته در این میان، مسایل دیگری هم دخیل است؛ از جمله پیوندهای عمیق و پیچیده ای که میان گروه های جهادی وجود دارد و نقش محوری طالبان و شبکه حقانی در این پیوندها. اخیرا ایمن الظواهری در نتیجه حمله هوایی امریکا در کابل کشته شد. طالبان اگرچه هنوز مرگ او را قاطعانه رد یا تایید نکرده اند؛ اما انگشت اتهام را به سمت کشور «همسایه» نشانه رفته و آن را متهم به فراهم کردن زمینه های حمله پهپادی امریکا بر افغانستان کرده اند. این کشور کدام است؟ اگر پاکستان باشد، آیا طالبان به خود حق نمی دهند به عنوان بخشی از اقدامات خود برای پاسخ به تبانی پاکستان با امریکا، اهرم طالبان پاکستانی را فعال کنند تا همان کاری را که پاکستان طی ۳۰ سال گذشته با استفاده از طالبان افغان با افغانستان کرد با استفاده از طالبان پاکستانی با پاکستان کنند؟ آنگاه پاسخ پاکستان چه خواهد بود؟
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور