از تئوریسین جمهوری تا فدرالیست فراری

حزب «عدالت و آزادی افغانستان» به رهبری سرور دانش اعلام موجودیت کرد. این حزب خواستار تشکیل نظام فدرالی در افغانستان شده و گفته جنگ با طالبان را راه حل نمی‌داند.
 
هدف این حزب «مبارزه با طالبان و ایجاد جمهوری فدرال در افغانستان» عنوان شده‌است.
 
حزب سرور دانش گفته است که «پیدایش و رشد تروریزم بین‌المللی و گروه‌های افراطی در سرزمین ما و سرانجام ناکامی و شکست روند دولت‌-ملت‌سازی در افغانستان و حاکمیت نامشروع گروه افراطی و انحصارطلب طالبان در شرایط کنونی است.»
 
این حزب همچنین گفته که ‌یک «جنبش اسلامی اعتدال‌گرا» است.
 
هرچند در اعلامیه این حزب آمده که طالبان راهی به جز «ایستادگی» برای مردم افغانستان نگذاشته‌اند؛ ولی بر گفتگو تاکید کرده و افزوده: «جنگ را به عنوان راه ‌حل در نظر ندارد.»
 
از سوی دیگر، این حزب «تشکیل مجدد واحدهای اداری حکومت را یک ضرورت ملی دانسته که بر اساس معیارهای جمعیت، جغرافیا و شرایط خاص فرهنگی و اجتماعی کشور انجام شود.»
 
هنوز مشخص نیست که حزب سرور دانش چگونه تشکیل شده، اعضای قوه مؤسس آن چه کسانی هستند و در حالی که او به همراه خانواده و خویشاوندانش به نیوزیلند پناهنده شده، حزب اش چطور می تواند برای ایجاد تغییرات سیاسی در افغانستان فعال شود.
 
با این حال، مساله مهم تر این است که آقای دانش که احتمالا رهبر این حزب نوبنیاد خواهد بود، تا زمانی که در قدرت حضور داشت، مدافع سرسخت نظام جمهوری بود و در این زمینه، پیرو تفکرات اقتدارگرایانه اشرف غنی محسوب می شد و علیرغم مشاهده مستند و عینی سیاست های تبعیض آمیز و ضد مردمی رژيم فاشیست اشرف غنی، نه تنها خواستار تغییر نظام جمهوری به فدرالی نشد؛ بلکه تا پایان در کنار غنی ماند و علیرغم بی خبری توهین آمیزش از تصامیم مهم ارگ از جمله پروژه سقوط و فرار خفت بار اشرف غنی و اطرافیان نزدیک‌اش، همچنان به اصول نظام اقتدارگرای جمهوریت متمرکز غنی وفادار بود.
 
پس از فروپاشی نیز سرور دانش، هرگز پرده از خیانت رییس قوم گرای خود برنداشت و به محافظه کاری حقارت بارش در قبال تحولات منتهی به سقوط و فروپاشی، ادامه داد.
 
سرور دانش همچنین در حالی در چارچوب این حزب نوبنیادش، خواستار تشکیل نظام فدرالی در افغانستان است که خود از نویسندگان قانون اساسی نظام جمهوری محسوب می شود و از این منظر، یکی از کسانی بود که آن نظام متمرکز را بر مردم تحمیل کرد بدون آنکه نسبت به پیامدهای استقرار نظام جمهوری که در غیاب یک دموکراسی پویا و پاسخگو به طور طبیعی به اقتدارگرایی، استبداد و فاشیزم قومی تبدیل می شد، احساس مسئولیت کند.
 
او در ادامه راه به وضوح شاهد بود که کرزی و بیشتر از کرزی، اشرف غنی احمدزی، آخرین نمادها و نمودهای جمهوریت را نیز نابود می کنند تا زمینه برای استقرار استبداد قومی به کمک یک دولت سرکوبگر، قانون شکن، غیرمسئول و توتالیتر فراهم شود، با این حال با آنان در همه دوره ها کار کرد و هرگز خواستار ایجاد اصلاحات بنیادین برای نجات دموکراسی و تامین «عدالت و آزادی» نشد.
 
در اعلامیه حزب «عدالت و آزادی» سرور دانش نیز رویکرد محافظه کارانه او در قبال کارنامه شرم آور و فاجعه بار سران نظام جمهوری، حفظ شده و این فدرالیست فراری که در سال های طولانی در سمت های مختلف در کنار رهبران فاشیست نظام سرنگون شده، کار کرده بود، بدون نگاه نقادانه به میراث خود و همگنانش طرح نظام فدرالی را ارائه می کند و می خواهد نسخه ای نو برای نجات جان افغانستان در حال احتضار، تجویز کند.
 
با این حال، صرف نظر از اینکه اهداف دیگر سرور دانش از تشکیل این حزب پا در هوا، بی ریشه و فاقد نیرو و تشکیلات و جغرافیا و قدرت و مشروعیت، تلاش مذبوحانه او برای بازگشت به صحنه سیاست کشور در صورت ایجاد تحولات سیاسی بزرگتر از جمله تشکیل دولت فراگیر و مشارکتی است یا نه، حزب عدالت و آزادی و رهبری منفعل، محافظه کار و بی خاصیت آن، هرگز قادر به ساختن یک جریان فکری و سیاسی برای هدایت یک جامعه فاجعه زده، خسته و زخمی نخواهد شد؛ جامعه ای که بخشی از مسئولیت وضعیت بحرانی کنونی آن، متوجه بی عملی، جبن و ترس و محافظه کاری شرم آور مهره های ناکارآمدی مانند سرور دانش است؛ کسی که در پی فساد و فاشیزم و تبانی های پشت پرده رییس فاشیست‌اش، مجبور شد خانواده و خویشان‌اش را برگیرد و از کشور بگریزد، بدون آنکه به خاطر میراث شوم و شرم آورش، ابراز پشیمانی کند و جنایت ها و خیانت های پیدا و پنهان رییس فاشیست اش را افشا سازد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور