در جستجوی راهی برای آینده افغانستان و طالبان

 

هیات روسی نیز به ریاست سرگئی لاوروف؛ وزیر امور خارجه این کشور در این نشست شرکت می‌کند.

 

در بیانیه وزارت خارجه روسیه آمده که در این نشست گام‌های بیشتری برای تسهیل حل و فصل سیاسی افغانستان و تثبیت وضعیت انسانی و اجتماعی-اقتصادی در این کشور مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

 

وزارت خارجه روسیه افزوده: «با توجه به وضعیت پیچیده امنیتی و افزایش فعالیت های تروریستی و تولید مواد مخدر در افغانستان، هماهنگی تلاش های مبارزه با تروریزم و مبارزه با مواد مخدر از سوی کشورهای منطقه از اهمیت ویژه ای برخوردار است.»

 

«پروژه‌های اقتصادی منطقه‌ای تجارت و انرژی با مشارکت کابل» از محورهای نشست سمرقند خواهد بود.

 

سال گذشته در سومین نشست که در چین برگزار شد نمایندگان روسیه و امریکا و کشورهای همسایه و امیرخان متقی؛ وزیر خارجه طالبان شرکت کردند.

 

آنگونه که در بیانیه وزارت امور خارجه روسیه درباره اهداف نشست وزرای امور خارجه کشورهای همسایه و منطقه درباره افغانستان در سمرقند آمده، پیامدهای این نشست برای طالبان، مثبت خواهد بود؛ زیرا این بیانیه به طور ضمنی تایید می کند که نشست یادشده با عنایت به این واقعیت برگزار می شود که برای بهبود وضعیت سیاسی، اقتصادی، انسانی و اجتماعی در افغانستان باید گام های سازنده ای برداشته شود. 

 

افزون بر این، گفته شده که بررسی پروژه های اقتصادی منطقه ای در حوزه تجارت و انرژی با مشارکت رژيم طالبان هم از دیگر محورهای نشست سمرقند خواهد بود؛ چیزی که به خودی خود نیازمند ارتباط، تعامل و همکاری بیشتر کشورهای همسایه و منطقه با رژيم طالبان می باشد و بدون مشارکت معنی دار و سودمند طالبان، این پروژه ها به سرانجام نخواهد رسید.

 

 در این میان البته بر نگرانی های مشترک تقریبا همه کشورهای منطقه درباره تشدید تحرکات تروریستی، افزایش کاشت و برداشت مواد مخدر در افغانستان و هماهنگی تلاش ها برای مبارزه مشترک با تروریزم از سوی کشورهای منطقه نیز به عنوان محورهای دیگر نشست سمرقند، تاکید شده است.

 

با اینهمه، دست کم آنگونه که در بیانیه وزارت امور خارجه روسیه آمده، انتظار نمی رود که این مسایل موجب اخلال در رویکرد کنونی کشورهای همسایه و منطقه در قبال طالبان شود و در مسیر تعامل با رژيم مسلط بر کابل، مانع ایجاد کند.

 

حتی با توجه به اینکه در سومین نشست از این سلسله نشست ها، امیرخان متقی؛ وزیر امور خارجه طالبان نیز دعوت شده بود، بعید نیست که این اتفاق بار دیگر در نشست سمرقند رخ دهد و به این ترتیب، این نشست در عمل به محملی برای گفتگوهای مستقیم کشورهای منطقه با طالبان تبدیل شود و به نتایج مورد انتظار رژيم طالبان منجر شود.

 

میزبانی نشست وزرای امور خارجه کشورهای همسایه و منطقه از سوی ازبکستان هم یکی دیگر از امتیازاتی است که طالبان می توانند از آن در راستای تحقق اهداف سیاسی خود در این نشست، بهره ببرند.

 

ازبکستان علیرغم درگیری های مرزی، ملاحظات قومی و سابقه حمایت از رهبران ضد طالبان در گذشته، در حال حاضر، روابط تنگاتنگی با طالبان دارد، سفارت آن کشور در کابل فعال است و نمایندگی های سیاسی افغانستان در خاک ازبکستان نیز به فرستادگان طالبان واگذار شده اند. اخیرا هم هیات های بلندپایه ازبک به منظور بحث درباره مسایل مهم سیاسی، امنیتی، اقتصادی و... به کابل سفر کردند که تصور می شود گفتگو درباره انتظارات متقابل ازبکستان و طالبان از نشست آتی وزرای امور خارجه کشورهای همسایه و منطقه در سمرقند هم یکی از موضوعات این دیدارها بوده است.

 

افزون بر این، روند حاکمیت دوباره طالبان در افغانستان و تغییر فصول سال بدون مشاهده تحرکات جدی علیه طالبان نشان داد که دست کم در شرایط کنونی در کوتاه مدت، چیزی به نام خطر وقوع جنگ داخلی در ابعاد گسترده، وجود ندارد و از بیرون نیز اراده ای برای حمایت نظامی از گروه های مسلح ضد طالبان به چشم نمی خورد؛ بنابراین، کشورها برای صیانت از منافع راهبردی و نظارت بر نگرانی های امنیتی شان ناگزیر اند با طالبان وارد تعامل شوند.

 

به این ترتیب، نشست سمرقند نه تنها نمی تواند علیه طالبان باشد؛ بلکه گامی دیگر در مسیر مشروعیت بخشیدن به رژيم کابل خواهد بود و اگر نماینده طالبان در آن دعوت شود، این گام به طور غیرمعمولی، بلندتر و مصمم تر خواهد شد و می توان آن را زمینه ساز تحولات گسترده تر در روابط رژيم طالبان با کشورهای همسایه و منطقه ارزیابی کرد.

 

در صورتی که این برداشت درست باشد، طالبان هیچ انگیزه و اراده ای برای تغییر ساختار قدرت و دستیابی به مشروعیت داخلی نشان نخواهند داد و بقا و دوام قدرت خود را بر لابی گری خارجی، استوار خواهند کرد؛ اما این امر، برای همیشه پایدار نیست و تضمینی قدرتمند برای بقای رژيم طالبان محسوب نمی شود. ضمن آنکه کشورهایی که بی پروا تعامل و رابطه و شناسایی رسمی رژيم طالبان را تبلیغ می کنند، در قبال هرگونه پیامد ناشی از خودمحوری، استبداد، دیکتاتوری، سرکوب و حتی حمایت پیدا و پنهان از گروه های تروریستی توسط رژيم طالبان، مسئول خواهند بود.

 

نرگس اعتماد - جمهور