نشست دوحه درباره چه بود؟

 

تعامل بدون شناسایی رسمی، رویکرد نامتعارفی است که در نتیجه بی میلی امریکا به شناسایی رسمی رژيم طالبان در جامعه بین المللی باب شده؛ اما در عمل، تفاوت چندانی با شناسایی ندارد. بر این اساس، آنگونه که دبیرکل سازمان ملل در پایان نشست دوحه، اذعان کرد، هدف این نشست، رسمیت بخشیدن به این شیوه است تا طالبان بتوانند از مزایای آن در ابعاد جهانی بهره مند شوند که یکی از آنها به احتمال زیاد، واگذاری سفارتخانه های بیشتر به طالبان و تسهیل ارتباطات خارجی رژيم مسلط بر کابل خواهد بود تا زمانی که در نهایت، امریکا به آنچه می خواهد دست یابد و راه برای شناسایی رسمی و نهایی باز شود.

 

آقای گوترش که در روز دوم و پایانی این نشست، در یک کنفرانس خبری حضور یافت گفت تلاش صورت گرفت که شرکت‌کنندگان، رویکرد مشترک و مفیدی را با هدف تعامل با طالبان داشته باشند تا به ثبات در افغانستان کمک کند.

 

این رویکرد اما هیچ کمکی به ثبات در افغانستان نمی کند؛ چرا که اگر این‌گونه نبود تاکنون کشورهایی که با طالبان «تعامل» داشته اند احساس امنیت و ثبات می کردند و نسبت به تعهدات و وعده های دروغین این گروه در زمینه مبارزه با تروریزم و عدم استفاده از خاک افغانستان علیه کشورهای دیگر، اطمینان و اعتماد به دست می آوردند و به طور مرتب از وضعیت وخیم امنیتی در افغانستان، تبدیل آن به کانون امن تروریزم بین المللی و گسترش افراط گرایی و تروریزم به کشورهای منطقه و همسایه، ابراز نگرانی نمی کردند. حتی پاکستان هم از کشورهایی است که درباره قدرت گیری دوباره گروه های تروریستی در افغانستان نگران است و در عمل نیز از پیامدهای مستقیم این وضعیت، رنج می برد و هزینه می پردازد.

 

دبیرکل سازمان ملل گفت که شرکت‌کنندگان با پشتوانه قطعنامه شورای امنیت این سازمان که خواستار مشارکت معنادار و برابر زنان و دختران در همه عرصه‌ها در افغانستان است، وارد این گفتگوها در دوحه شدند.

 

وضعیت رقت انگیز زنان و دختران در سایه حاکمیت رژيم طالبان و حذف عمدی و سازمان یافته آنان از زندگی جمعی، یکی از بزرگترین موانعی است که به سازمان ملل اجازه تعامل گسترده و نامحدود به طالبان را نمی دهد. این سازمان تحت فشار نهادهای تابعه خود مجبور است به پایبندی و تعهد به اصول منشور و شعارهای مبنایی خود تظاهر کند؛ چیزی که طالبان بی پروا آنها را نقض می کنند.

 

آقای گوترش همچنین گفت که برای گفتگو روی گام‌های بعدی، قرار شد جلسه دیگری نیز به زودی از سوی سازمان ملل برگزار شود.

 

این به معنای آن است که هدف اصلی نشست دوحه یعنی «برداشتن گام های کوچک در مسیر به رسمیت شناختن طالبان» که پیش از این از سوی امینه محمد؛ معاون آنتونیو گوترش مطرح شده و واکنش های بسیاری را برانگیخته بود، علیرغم اعلام رسمی سخنگویان این سازمان مبنی بر اینکه چنین هدفی وجود ندارد، در دستور کار نشست دوحه بوده و دو روز جلسه، پشت درهای بسته، هدفی غیر از این نداشته است.

 

اینکه سازمان ملل مصمم است در‌ آینده نشست مشابه دیگری را سازمان دهی و میزبانی کند، خود بیانگر آن است که این پروسه در راستای شناسایی رسمی رژيم طالبان است و لاغیر.

 

آقای گوترش همچنان تاکید کرد که برای رسیدن به اهداف خود «ما نمی‌توانیم تعامل خود با طالبان را قطع کنیم.»

 

به این ترتیب، طالبان از فشارهایی که بر سازمان ملل و کشورهای دیگر وارد کردند، نتیجه گرفتند و پیروز شدند. آنها هم زنان را از زندگی جمعی حذف کردند و هم جهان را به تمکین در برابر خود واداشتند و اکنون یک لابی گر رسمی به نام سازمان ملل دارند که برای شناسایی رسمی رژيم آنها تقلا می کند.

 

گوترش گفت تمام شرکت‌کنندگان بر نیاز یک راهبرد برای تعامل بهتر جهت ثبات در افغانستان که به نگرانی‌های مهم نیز بپردازد، توافق کردند. به گفته دبیر کل سازمان ملل حضور گروه‌های تروریستی در افغانستان تهدیدی برای این کشور و منطقه و فراتر از آن است.

 

فراگیر نبودن حکومت طالبان به خصوص عدم مشمولیت قشرهای مختلف از جمله زنان که حقوق اساسی شان در پی تصامیم طالبان به شدت تضعیف شده‌ است، از موارد دیگر مورد نگرانی شرکت‌کنندگان بوده است.

 

او گفت در حالی که نگرانی‌های کشورهای مختلف متنوع بود؛ اما تمام ‌نگرانی‌ها و چالش‌های مطرح شده درهم تنیده بودند.

این نگرانی ها همواره مطرح بوده و از قضا همان کشورهایی که اکنون هم با طالبان «تعامل» دارند در مواضعی متعارض، این مسایل را هم مطرح می کنند؛ اما طرح این مسایل، هیچ تاثیری بر راهبرد سازشکارانه شان در قبال طالبان ندارد. تصور می شود که سازمان ملل هم مسیری مشابه را در پیش گرفته و ابراز نگرانی را صرفا به هدف ابراز نگرانی مطرح می کند، در غیر آن، چیزی که به طور عملی رخ می دهد سازش و تعامل و داد و ستد و روابط رو به توسعه با یک رژيم بدنام، خطرناک و نامشروع است.

آنتونیو گوترش گفت: «سازمان ملل همچنان از قدرت خود استفاده خواهد کرد تا بتواند یک رویکرد رو به جلو و درست را پیش ببرد که مردم افغانستان را در اولویت قرار می‌دهد.»

البته که «مردم» افغانستان هرگز برای قدرت های خارجی و بازیگران بین المللی، اهمیت و اولویت نداشته است. همان گونه که امریکا به آنها خیانت کرد و آنان را علیرغم قربانی های بزرگ برای دستیابی به صلح و دموکراسی و آزادی و سلطه بر سرنوشت خویش تنها رها کرد، سازمان ملل نیز روشی مشابه را پیشه می کند و مردم را قربانی تعامل با طالبان خواهد کرد؛ طالبانی که مردم افغانستان هرگز آنها را انتخاب نکرده و هیچ وقت نمی خواهند.

دبیر کل سازمان ملل به بحران بشری در افغانستان و کمبود بودجه برای رسیدگی به آن نیز اشاره کرد و گفت: «اکثر کارمندان ما شهروندان افغانستان هستند و ممنوعیت کار زنان غیر قابل قبول است و زندگی بسیاری را به مخاطره خواهد انداخت... ما هرگز در قبال این حملات سیستماتیک به زنان و دختران سکوت نخواهیم کرد. این یک نقض بزرگ حقوق پایه‌ای بشر است.»

او تاکید کرد که سازمان ملل برای پایبندی به تعهدات خود به مردم افغانستان هرگز عقب نشینی نخواهد کرد.

هیچیک از ناظران، این بخش از سخنان آقای دبیرکل را جدی نخواهد گرفت. سازمان ملل هیچ قدرتی ندارد. قدرت این سازمان، منبعث از اراده ابرقدرت های مسلط بر آن است. این سازمان، مأمور اجرای پروژه های چند قدرت بزرگ مسلط بر شورای امنیت است. گوترش همان کسی است که امریکا از او جاسوسی می کند؛ اما علیرغم افشای آن، حتی جرأت به چالش کشیدن این هتاکی را هم ندارد؛ چون یک مزدور بی اراده است.

آقای گوترش در پایان نشست خبری اش در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا با نمایندگان طالبان هم دیدار خواهد کرد یا نه، گفت که وقتی زمان مناسب آن برسد... و اکنون زمان مناسبی برای دیدار با آن‌ها نیست.

این «زمان مناسب» هم فراخواهد رسید؛ روزی که او بتواند به هدف خود برای آماده کردن جامعه جهانی به منظور سازش با طالبان و به رسمیت شناختن رژيم آنان دست پیدا کند. شاید در نشست بعدی و شاید در نشست‌های دیگر در آینده.

عبدالمتین فرهمند - جمهور