استانکزی، صدای طالبان معترض

شیرمحمد عباس استانکزی؛ معین سیاسی وزارت خارجه‌ طالبان، بار دیگر خواهان آموزش زنان و دختران شده و خطاب به دیگر رهبران طالبان گفته: «زنان بیش از ۴۰ سال در جهاد با مردان سهم داشتند و خدمت کرده‌اند.» او تاکید کرد که بر حاکمان واجب است که زمینه‌ آموزش زنان را فراهم کنند.
 
او گفته که «بر حاکمان و حکومت اسلامی واجب است که برای زنان شرایط و زمینه‌ تعلیم را فراهم کنند».
 
آقای استانکزی این اظهارات خود را امروز در سمیناری با عنوان «نقش زنان در خیرالقرون» در آکادمی علوم طالبان بیان کرده است.
 
او گفته است که «در اسلام تعلیم بر مرد و زن فرض شده است».
 
آقای استانکزی پیش از این نیز از عدم بازگشایی مکاتب و دانشگاه‌ها به‌روی دختران انتقاد کرده و اظهار امیدواری کرده بود که مکاتب «بدون تبعیض» به‌روی همه باز شوند.
 
اخیرا یک مشاور وزارت تحصیلات عالی طالبان گفته که ملا هبت‌الله آخوندزاده باید تصمیم بگیرد که چه زمانی دانشگاه‌ها به‌روی دختران باز شوند.
 
اظهارات عباس استانکزی یکبار دیگر نشان می دهد که میان رهبران طالبان درباره محرومیت دختران از تحصیل، مناقشه ای شدید و جدی در جریان است که یک طرف آن، ملا هبت الله و مولوی های تندرو اطراف او هستند که عمدتا عضو شورای علمای قندهار اند و طرف دیگر آن، طالبان تکنوکرات و جهان دیده ای مانند عباس استانکزی که از سوی طالبان سنتی به عنوان غربگرا محکوم می شوند.
 
به نظر می رسد که خود آقای استانکزی از آن دسته رهبران طالبان باشد که دختران شان به طور مخفیانه در مکاتب خصوصی یا خانگی در کابل و یا مراکز آموزشی در خارج از افغانستان درس می خوانند.
 
صرف نظر از درستی یا نادرستی این برداشت، اینکه عباس استانکزی همچنان به صراحت از تصمیم به انسداد مکاتب و دانشگاه ها به روی دختران، انتقاد می کند و آن را از منظر «شریعت اسلامی» زیر سؤال می برد، او را به تنهایی به صدای طالبان معترض تبدیل کرده است؛ زیرا طالبان قدرتمندتری مانند ملا یعقوب مجاهد و سراج الدین حقانی که به دستور امریکا در تلاش اند تا چهره ای تعدیل شده و قابل تحمل از خود ارائه کنند تا سوابق حقوق بشری شان نادیده گرفته و فراموش شود، همچنان با محافظه کاری و مصلحت اندیشی با مساله تحصیل دختران، رو به رو می شوند و از مواجهه مستقیم با هسته افراط گرایان به رهبری ملا هبت الله در قندهار، پرهیز می کنند.
 
عباس استانکزی اما با توجه به اینکه نقش مهمی در فرایند دستیابی به توافق با امریکا در جریان ماه ها مذاکره در دوحه ایفا کرده بود، انتظار می رفت سمت مهم تری در دولت طالبان داشته باشد، ظاهرا به دلیل همین رویکردهای اعتراضی و نگاه متفاوتش به اموری مانند تحصیل دختران و کار زنان، یک سمت سمبولیک و نه چندان با صلاحیت را در وزارت خارجه طالبان، احراز کرده است. با اینهمه، او بی توجه به موقعیت سیاسی و حتی امنیت شخصی اش همچنان بی پروا از سیاست رسمی طالبان در انسداد مکاتب، مراکز آموزشی و دانشگاه ها به روی دختران، انتقاد می کند و به انتقادات صریح و گزنده اش از رهبری طالبان ادامه می دهد.
 
چیزی که شاید به او جسارت بیان اعتراض اش در نظام خفقان آور طالبانی را اعطا کند، پشتوانه نیرومند قبیله ای یا حمایت ضمنی برخی دیگر از رهبران طالبان از طرز فکرش باشد.
 
برپایه یک گزارش تحقیقی، شماری از رهبران طالبان، دختران شان را در کابل به طور مخفیانه به مکتب می فرستند یا برای آنان معلمان خصوصی استخدام کرده اند. این گزارش همچنین حاکی بود که فرزندان شماری از رهبران متمول تر طالبان در پاکستان و کشورهای عربی، درس می خوانند.
 
این در حالی است که طالبان به تازگی مانع خروج ده ها دختر برای تحصیل در دبی شدند؛ تصمیمی که یکبار دیگر نشان می دهد که حلقه تندرو و افراطی طالبان با تعصب و جدیت، سیاست زن ستیزانه خود را اعمال می کند.
 
در این میان اما افرادی مانند عباس استانکزی و رهبران طالبانی که مثل او فکر می کنند یا با افکار او همسو و همصدا هستند، مشروعیت فتوای رهبری طالبان را به چالش می کشند و به تغییرطلبان امید می دهند که در سال های آینده، جریان تندرو طالبان، تضعیف شود و میانه روها و اصلاح طلبان طالب با پذیرش تغییرات بزرگ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، درهای این دولت را به روی اصلاحات بنیادین در همه زمینه ها باز کنند؛ امیدی که البته در شرایط کنونی بسیار کمرنگ به نظر می رسد.
 
سکینه محمدی - جمهور