خط و نشان طالبان: خروج کامل یا ادامه جنگ؟

مقام‌های ارشد طالبان به امریکا درباره "نقض تعهدات" مبنی بر خروج نیروهای امریکایی از افغانستان در شش ماه آینده هشدار داده‌ و گفته‌اند، در صورتی که امریکا به تعهد خود عمل نکند، آنان با از سرگیری حملات نظامی بر نیروهای خارجی مقابله به مثل خواهند کرد.
 
جو بایدن؛ رئیس جمهوری منتخب امریکا در مبارزات انتخاباتی خود گفته بود که یک گروه کوچک از نیروهای امریکایی در افغانستان باقی خواهند ماند.
 
امریکا و طالبان در زمستان سال گذشته بعد از ۱۸ ماه مذاکره، توافقنامه صلح امضا کردند.
 
این موافقتنامه بر چهار محور متمرکز است: جلوگیری از استفاده از خاک افغانستان توسط هیچ گروه یا فردی علیه امنیت امریکا و متحدانش، اعلام یک برنامه زمانی برای خروج تمام نیروهای خارجی از افغانستان، آغاز مذاکرات بین الافغانی و توافق بر سر آتش بس جامع و دایمی.
 
امریکا با خروج شماری از نیروهایش در مدت ۱۳۵ روز بعد از امضای توافقنامه دوحه به بخشی از تعهدات خود عمل کرده است.
 
تهدید تازه رهبران طالبان نشان می دهد که توافقنامه دوحه همچنان شکننده است و با پایان یافتن دوره قدرت ترامپ در کاخ سفید، بیش از هر زمان دیگری در معرض خطر فروپاشی قرار می گیرد.
 
هشدار رهبران طالبان اما پیش از آنکه متوجه ترامپ باشد، خطاب به دولت آینده امریکا به رهبری جو بایدن است. با این وجود از این موضوع مهم نیز نمی توان چشم پوشید که این هشدار تهدیدآمیز رهبران طالبان در عین حال، یک انگیزه دیگر هم دارد و آن اعمال فشار غیر مستقیم بر دونالد ترامپ برای بیرون بردن همه نیروهای امریکایی از افغانستان، پیش از ترک کاخ سفید است.
 
رهبران طالبان ظاهرا به این نتیجه رسیده اند که رویکرد جو بایدن نسبت به صلح افغانستان هرچه باشد، بازگشت به دوره طلایی ترامپ، غیر ممکن است و آنها نمی توانند آنگونه که از ترامپ امتیاز گرفتند، از بایدن هم بگیرند؛ بنابراین، تمام تلاش خود را به کار می گیرند تا قبل از منقضی شدن دوره قدرت ترامپ، آخرین امتیازهای ممکن را کسب کنند که یکی از مهم ترین آنها خروج کامل یا بخش اعظم نیروهای امریکایی مستقر در افغانستان است.
 
این تهدید در عین حال، یک پیام دیگر هم دارد و آن قرار دادن دولت امریکا بر سر یک دوراهی دشوار است: ادامه جنگ یا خروج کامل. طالبان به این ترتیب، سعی می کنند در افغانستان آینده، بدون حضور نیروهای خارجی، یک دولت طالبانی تشکیل دهند، بی آنکه یک نیروی بازدارنده، مانع از تحقق آسان و اعمال آزادانه نقشه های آنان برای کنترل کشور شود.
 
رهبران آن گروه همچنین به توافق صلح خود با امریکا به عنوان یک «پیروزی» نگاه می کنند؛ رویدادی که با خروج کامل قوای خارجی از افغانستان، عملا طالبان را به مثابه طرف فاتح جنگ، معرفی خواهد کرد و طالبان این خروج را به «اخراج» تعبیر خواهند کرد. با این حساب، تهدید تازه رهبران آن گروه به معنای آن است که اگر امریکا به صورت صلح آمیز، خاک افغانستان را ترک نکند، طالبان و جهادی های متحد آن گروه، آماده ادامه جنگ هستند.
 
اگرچه حفظ یک جمع کوچک از نظامیان امریکایی در افغانستان، خطری جدی را برای آنها به وجود نمی آورد و بعید به نظر می رسد که طالبان بتوانند ضربه سنگینی بر نیروهای امریکایی وارد کنند؛ اما نفس ادامه جنگ و خشونت که ابزار قدرتمند طالبان برای تحمیل خود بر امریکا و دولت افغانستان محسوب می شود، هزینه امریکا برای حفظ این جمع کوچک را بسیار بالا می برد و در نهایت، شاید واشنگتن مجبور شود آخرین سربازان خود را نیز از افغانستان، خارج کند.
 
در این صورت، اتفاقی تاریخی برای طالبان رقم خواهد خورد؛ زیرا آن گروه برای قبضه کامل یا بخش اعظم قدرت، خیز برخواهد داشت و به یک قدرت سیاسی، نظامی، قومی و ایدئولوژيک بلامنازع در معادلات داخلی افغانستان، تبدیل خواهد شد؛ چیزی که می تواند خطر شکل گیری یک دولت تروریستی در جهان را تشدید کند و از آنسو، واکنش های متقابل اقوام و مذاهب داخل افغانستان و نیروهای نیابتی قدرت های ضد طالبان در منطقه و فرامنطقه را برانگیزد و چرخه خشونت را فعال نگه دارد.
 
در همه حال، ترامپ قماری پرهزینه و خطرناک با طالبان زده است و پیش بینی می شود که افغانستان و جهان تا سال های سال، تاوان سنگین این قمار کوته‌بینانه را بپردازند؛ زیرا از رهگذر معامله ترامپ، طالبان با تمام اوصاف و پیوندهای تروریستی اش اکنون به یک به نیروی مخوف و بی رقیب در افغانستان و منطقه تبدیل شده است.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور