ماموریت مخفیانه برنز؛ انحلال یا واگذاری؟

مقام‌های افغانستان تایید کرده‌اند‌ که ویلیام برنز؛ رئیس سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (سیا) در سفری از پیش اعلام‌نشده وارد کابل شده. گفته می‌شود او در مورد سرنوشت نیروهای ویژه تحت حمایت سیا در افغانستان و شبکه جاسوسی امریکا با مقام‌های افغان گفتگو کرده است.
 
احمدضیا سراج؛ رئیس اداره امنیت ملی درباره سفر رئیس سیا به کابل و واگذاری نیروهای ویژه زیر نظر این سازمان به امنیت ملی گفت: "این نیروها که موسوم به قطعات خاص ۰۱،۰۲ و ۰۳ و نیروی حفاظتی خوست KPF هستند، قبلا به این اداره واگذار شده‌اند."
 
برخی رسانه‌ها از واگذاری دو بخش این نیروها از شش بخش به امنیت ملی افغانستان خبر داده‌اند.
 
در حالی که آقای سراج گفت که سیا "در تعلیم و تجهیز آنها نقش داشته و قبلا به امنیت ملی واگذار شده است." این نیروها "یک پروژه مشترک" امنیت ملی و سیا بوده است.
 
طالبان در مذاکرات صلح با امریکا خواستار انحلال قطعات خاص امنیت ملی پس از خروج نیروهای امریکایی از افغانستان شده اند.
 
بر این اساس، سفر محرمانه رییس سیا به افغانستان در نوع خود بسیار مهم بوده است. مساله اصلی سرنوشت نیروهای اطلاعاتی ویژه ای است که مستقیما توسط سیا اداره می شوند و برای انجام عملیات نظامی یا مأموریت های جاسوسی به طور مستقیم به پشتیبانی و حمایت نیروهای امریکایی متکی بوده اند.
 
دولت افغانستان ادعا کرده که امریکا مسئولیت این نیروها را به اداره امنیت ملی واگذار کرده است؛ اما کارشناسان و تحلیلگران معتقد اند که چنین اقدامی به آسانی امکان پذیر نیست؛ زیرا اول اینکه این نیروها در طول سال های گذشته، بخشی از مأموریت نظامی امریکا در افغانستان بوده اند، توسط نیروهای امریکایی و مشخصا سازمان سیا ایجاد شده اند، مستقیما به آنها پاسخگو بوده و برای انجام مأموریت و عملیات هم رأسا از نیروهای امریکایی دستور می گرفته و به آنها پاسخگو بوده اند. بنابراین واگذاری این نیروها به امنیت ملی، حتی اگر از نظر تاکتیکی قابل انجام باشد، به لحاظ راهبردی، ساده نیست؛ زیرا بعید به نظر می رسد که این نیروها بدون دریافت حمایت های مستقیم از سوی نظامیان و سازمان جاسوسی امریکا قادر به ادامه کار یا انجام کار مؤثر باشند.
 
نکته دیگر که البته موجب بروز نگرانی های جدی تر می شود، خطر انحلال این نیروها توسط امریکا است. بر بنیاد گزارش ها یکی از خواسته های مهم طالبان از امریکا در جریان مذاکرات، انحلال تشکیلات قطعات خاص امنیت ملی افغانستان بوده که مشخصا منظورشان همین نیروهایی است که به نیابت از سیا و دیگر سازمان های جاسوسی امریکایی در افغانستان، فعالیت می کردند و عمدتا از افراد بومی تشکیل شده اند.
 
طالبان و پاکستان، نسبت به قدرت، مهارت، کارآمدی و خطری که این نیروها متوجه تروریست ها می کنند، به خوبی آگاه اند و حضور و فعالیت آنان را تهدیدی جدی و مستقیم در برابر فعالیت های هراس افکنانه و مداخله جویانه خود در افغانستان می دانند.
 
اگرچه فعالیت این نیروها به تمامی عاری از اما و اگر هم نبوده، از جمله کمیسیون حقوق بشر این نیروها را متهم به قانون شکنی، محاکمه صحرایی و کشتارهای بی رویه غیر نظامیان کرده و این موارد را در زمره جنایت جنگی قرار داده است. از سوی دیگر، گزارش های تحقیقی هم حاکی است که قطعات ویژه امنیتی زیر نظر سیا مرتکب جنایت های هولناک در برخی مناطق از جمله ننگرهار شده اند که تنها در یک مورد به کشتار چند برادر جوان منجر شد.
 
با این حال، به باور کارشناسان، اگر امریکا همانند کاری که با تجهیزات و تسلیحات خود می کند با نیروهای امنیتی و اطلاعاتی تحت امر خود کند، این اقدام ضربه ای ویرانگر به نیروهای امنیتی داخلی و کمک آشکار به تروریست ها خواهد بود.
 
بنابراین علیرغم همه تردیدهایی که درباره کارآمدی و اثرگذاری این نیروها در پی خروج همه نیروهای امریکایی مطرح است، وجود آنها بهتر از انحلال شان است؛ زیرا بخشی از نیازهای اطلاعاتی دولت و نیروهای مسلح برای مقابله با تروریزم و طالبان، از طریق این نیروها تأمین می شود و روش ها و تاکتیک های اطلاعاتی مورد استفاده آنها هم می تواند برای نیروهای امنیت ملی در جنگ با تروریزم قابل استفاده باشد.
 
در این میان، این نگرانی کاملا جدی است که هدف از سفر سری ویلیام برنز به کابل، فراهم کردن تمهیدات انحلال کامل این نیروها بوده باشد؛ زیرا این خواسته طالبان در مذاکرات صلح بوده و بعید نیست که امریکا سرنوشت این نیروها را به عنوان بخشی از معامله با طالبان، قمار زده باشد.
 
مساله دیگر که برداشت اخیر را تقویت می کند این است که امریکا با خروج کامل نیروهای خود، شبکه پیچیده جاسوسی اش را نیز برچیند؛ زیرا این شبکه بدون دریافت حمایت های وسیع و مستقیم و آنی از سوی نیروهای نظامی، قادر به ادامه حیات و فعالیت خود نیست. اگر این برداشت درست باشد، نیروهای ویژه امنیتی هم به خودی خود فرومی پاشند؛ مگر آنکه امریکا در مشارکت هدفمند با ریاست امنیت ملی افغانستان، پیشاپیش برای ادغام، مدیریت و رهبری این نیروها در چارچوب نیروهای امنیتی داخلی، اقدامات مؤثری انجام داده باشد و سفر سری برنز به کابل هم در راستای نهایی کردن این برنامه بوده باشد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور