نقش داعش در وصل و فصل امریکا و طالبان

زلمی خلیلزاد خواهان افزایش تعامل میان امریکا با طالبان شده می‌گوید که امریکا و طالبان باید تعامل‌شان را برای تطبیق توافق دوحه افزایش دهند.
 
خلیلزاد گفته که اگر ادعای طالبان مبنی بر کشته شدن مولوی ضیاءالدین؛ فرد شماره دوم شاخه خراسان داعش، ابوعمر افریدی؛ مشاور و سلمان تاجیکستانی؛ کارشناس آموزش و ساخت بمب آن گروه تأیید شود، ضربه بزرگی به پیکر داعش در شمال افغانستان وارد شده است.
 
خلیلزاد افزوده که مبارزه با شاخه خراسان داعش از تعهدات طالبان در توافق‌نامه دوحه به امریکا است.
 
او تاکید کرده که «ایالات متحده و طالبان باید تعامل‌شان را برای تکمیل اجرای توافق‌نامه‌ دوحه که در راستای منافع افغانستان و ایالات متحده است، افزایش دهند.»
 
استخبارات طالبان اعلام کرد که در یک عملیات ویژه، «سه عضو مهم» داعش را در بلخ کشته‌است.
 
بربنیاد اطلاعات طالبان، مولوی ضیاءالدین؛ والی قبلی و فرد شماره دوم داعش، ابوعمر افریدی؛ یک عضو شورای شاخه خراسان و استاد سلمان تاجیکستانی؛ یکی از مسئولان آموزش‌های نظامی داعش از بین رفته اند.
 
پیش از بررسی نقش داعش در تعیین روابط امریکا و طالبان، این نکته باید مورد اشاره قرار گیرد که خلیلزاد یک طالب امریکایی است. او کسی است که طالبان را به قدرت رساند و سهم بزرگی در احیای دوباره رژيم امارت، ایفا کرد. او بعد از امضای توافقنامه دوحه نیز حتی پس از اینکه از نمایندگی وزارت امور خارجه امریکا در امور افغانستان، کنار گذاشته شد، همچنان به لابی گری خود به نفع طالبان، ادامه داده است؛ از توجیه حملات تروریستی منسوب به طالبان تا سکوت درباره دوسیه های سنگین حقوق بشری و جنایت های طالبان علیه بشریت و اخیرا نیز راه اندازی کمپاین هایی برای شکستن انزوای رژیم طالبان و تسهیل تعامل این رژیم با قدرت های جهانی به ویژه امریکا.
 
بنابراین، تا اینجا اظهارات تازه این طالب امریکایی، هرگز مهم نیست؛ زیرا او با کسانی که اکنون در کابل و قندهار بر مردم افغانستان، حکومت می کنند، از نظر تفکر، تعصب و گرایش های قومی و ایدئولوژيک، تفاوت چندانی ندارد.
 
با اینهمه آیا مبارزه مرگبار طالبان با داعش می تواند یخ های رابطه میان کابل و واشنگتن را آب کند و به تغییر موضع رسمی امریکا در قبال رژيم طالبان منجر شود؟ به بیان روشن تر، آیا امریکا به طالبان به عنوان یک نیروی ضد تروریستی که به نیابت از غرب علیه دشمنان آن می جنگد، اعتماد خواهد کرد؟
 
پاسخ به این پرسش ها، آسان نیست؛ زیرا داعش یک پروژه استخباراتی بسیار پیچیده است که بخشی از آن با بدنه طالبان و پاکستان پیوند خورده و بخشی دیگر با منافع راهبردی و استراتژی بلندمدت واشنگتن در افغانستان و منطقه، درهم تنیده است.
 
درباره بخش نخست می توان گفت که قسمت اعظم عملیات طالبان «علیه داعش» در واقعیت امر، علیه داعش نیست؛ بلکه بخشی از جنگ خونین قدرت میان جناح های رقیب و قبایل متخاصم است که به نام داعش صورت می گیرد. این نبرد از همان نخستین روزهای به قدرت رسیدن طالبان در کابل با کشته شدن بحث برانگیز فرمانده طالبان که برای اولین بار، وارد ارگ ریاست جمهوری شد و در جای اشرف غنی، تکیه زد، کلید خورد و اخیرا هم با ترور پرحاشیه و پرسش برانگیز داوود مزمل؛ والی طالبان در بلخ، ادامه پیدا کرد.
 
از سوی دیگر، داعش نام دیگر طالبان پاکستانی است و میان این دو جریان و بخش هایی از طالبان، پیوندهای عمیق و مستحکمی وجود دارد که هرگز گسسته نخواهد شد؛ اینکه رابطه یا مبارزه با طالبان پاکستانی اکنون به یک مساله پیچیده و بغرنج در روابط کابل و اسلام آباد تبدیل شده نیز ریشه در همین واقعیت دارد.
 
افزون بر این، داعش در مقیاس کلان، یک پروژه امنیتی امریکایی است که پس از شکست آن توسط روسیه و ایران در عراق و سوریه، بلافاصله در افغانستان فعال شد، روز به روز گسترش پیدا کرد و امروزه به یک نیروی عملیاتی مرگبار تبدیل شده است.
 
پس از خروج نظامیان امریکایی و پایان اشغال مستقیم افغانستان توسط رامبوهای غربی، داعش به مثابه یک نیروی نیابتی، اهمیت بیشتری پیدا کرد. بنابراین، وقتی فرمانده سنتکام درباره افزایش قابل توجه قدرت و نیروی داعش در افغانستان «ابراز نگرانی» می کند؛ این یک ابراز نگرانی به معنای واقعی نیست؛ بلکه اشاره ضمنی به پروژه امنیتی امریکا برای تقویت داعش در افغانستان و مسئولیت آن برای پیشبرد سلطه و هژمونی واشنگتن است.
 
بر این اساس، صرف نظر از لابی گری خلیلزاد به نفع طالبان، در صورتی که طالبان به نیابت از ایران و روسیه و چین و... با داعش مقابله کنند، از رویای خود برای عادی سازی رابطه با امریکا فاصله خواهند گرفت؛ مگر اینکه امریکایی ها در قبال گسترش تعامل با طالبان، مصونیت داعش و توقف مقابله طالبان با آن را مطالبه کنند.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور